"ბევრ საქმეში არის დეჟა-ვიუს შეგრძნება. ფეხბურთის ფედერაციაში განვითარებული მოვლენები ამ ყველაფრის ერთ-ერთი გამოვლინებაა... ხელისუფლებას წინა ხელისუფლების ავტორიტარული ინსტრუმენტები არ ეთმობა და ამ არდათმობის გამოვლინებაა - იგივე მოსმენების ნახევაფაბრიკატი კანონი, იგივე მოწმის სასამართლოში დაკითხვის წესი, საარჩევნო სისტემის არშეცვლა," - აცხადებს "მთელ კვირასთან" საუბრისას ექსპრემიერ ივანიშვილის ყოფილი მრჩეველი გია ხუხაშვილი და დასძენს, რომ ჩვენ სადისტური ხელიუფლების შემდეგ მაზოხისტური ხელისუფლება მივიღეთ:
"ხელისუფლებას ავტორიტარიზმის დამახასიათებელი ინსტრუმენტების დათმობა უჭირს. მას ეს ინსტრუმენტები ხელში უჭირავს, მაგრამ ბუნებით აგრესიული არ არის და უჭირს სხვა დაჩაგროს. ამის გამო ამ მიშას იარაღით სახლში თამაშობს და მას ხან ფეხში გაირტყამს და ხან - სხვა ადგილებში. ასეთი პარადოქსული სიტუაციაა. მოკლედ რომ შევაფასოთ, ჩვენ სადისტური ხელისუფლების შემდეგ მაზოხისტური ხელისუფლება მივიღეთ".
"მთელი კვირა": როგორ დასრულდა "ოცნების" მოღვაწეობის სამი წელი და როგორ დაიწყო ბიძინა ივანიშვილის მიერ პრემიერობისას ნაწინასწარმეტყველევი "მეოთხე კარგი წელიწადი"?
სისტემური წარმატება იყო თავად რეჟიმის ცვლილების ფაქტი. ასევე წარმატება იყო ის, რომ ბევრად უფრო ჰუმანური ხელისუფლება ჩამოყალობდა. ყოველ შემთხვევაში პირველ ეტაპზე რეჟიმისა და ავტორიტარიზმისაკენ არანაირი მიდრეკილება არ ჰქონდა და ამან საზოგადოება 9-წლიანი მუდმივი სტრესისაგან განკურნა.
თუმცა, ამ ხელისუფლებას წინა ხელისუფლების ავტორიტარული ინსტრუმენტები არ ეთმობა და ამ არდათმობის გამოვლინებაა - იგივე მოსმენების ნახევარფაბრიკატი კანონი, იგივე მოწმის სასამართლოში დაკითხვის წესი.
ანუ, იქიდან გამომდინარე, რომ ხელისუფლება ადამიანებს რყვნის და ძალაუფლება ძალიან დიდი ხიბლია, სისტემამ დღევანდელი ხელისუფლება გარკვეულწილად მძევლად აიყვანა და მას ავტორიტარიზმის დამახასიათებელი ინსტრუმენტების დათმობა უჭირს. მას ეს ინსტრუმენტები ხელში უჭირავს, მაგრამ ბუნებით აგრესიული არ არის და უჭირს სხვა დაჩაგროს. ამის გამო ამ მიშას იარაღით სახლში თამაშობს და მას ხან ფეხში გაირტყამს და ხან - სხვა ადგილებში. ასეთი პარადოქსული სიტუაციაა. მოკლედ რომ შევაფასოთ - ჩვენ სადისტური ხელისუფლების შემდეგ მაზოხისტური ხელისუფლება მივიღეთ.
ეფექტურობა აკლიათ და ეს არ აძლევთ საშუალებას სხვადასხვა გამოწვევების ფონზე სისტემური გარღვევა მოახდინონ. ამის უნარი არ აქვთ. შესაძლოა ბევრ ვერაფერს აფუჭებენ, მაგრამ დიდს ვერაფერს აკეთებენ. გარდამავალ პერიოდში გავიჭედეთ. ნახევარ ფაბრიკატი არ იჭმევა და ამდენად დღევანდელი სახელმწიფოებრივი ნახევარ ფაბრიკატი არავის მოსწონს.
ამბობთ, დიდად ვერაფერს აფუჭებენო, თუმცა "მეოთხე კარგი წელი" ძალიან ბევრი გაფუჭებული საქმით დაიწყო.
ზუსტად ეს მქონდა მხედველობაში, რომ ინსტრუმენტები არ ეთმობათ. ბუნებრივია, როდესაც კედელზე თოფი კიდია, ის აუცილებლად გაისვრის. რაღაც ასეთი ემართებათ და ამ ბოლო პერიოდში ავტორიტარიზმის გამოვლინებები გახშირდა.
იმაზე, რომ "ოცნება" ხელისუფლების შესანარჩუნებლად იგივე მეთოდებს იყენებს, რასაც "ნაცმოძრაობა" იყენებდა, ამ ბოლო კვირის მაგალითებიდანაც შეიძლება მსჯელობა - იგივე "რუსთავი 2" და "ტელეიმედის" პროცესების შედარება; ფეხბურთის ფედერაციის არჩევნები 8 წლის წინ და ახლა.
ბევრ საქმეებში არის დეჟა ვიუ-ს შეგრძნება. ფეხბურთის ფედერაციაში განვითარებული მოვლენები ამ ყველაფრის ერთ-ერთი გამოვლინებაა. სხვა მაგალითების დასახელებაც შეგვიძლია, მაგრამ წინა ხელისუფლებისაგან განსხვავებით ამათი ქმედება ხშირ შემთხვევაში უაზროა. ამიტომაც დავარქვი ამათ მაზოხისტური ხელისუფლება.
კობიაშვილს ნატურალური უპირატესობა ჰქონდა, მაგრამ პროცესი ისე წარმართეს, რომ ყველაფერს ფასი დაუკარგეს. ამ ახალგაზრდა კაცს, რომელიც მონდომებული იყო ფეხბურთში ბევრი კარგი რამ გაეკეთებინა, ისეთი ცუდი სტარტი მისცეს, რომ ამის შემდეგ რა უნდა გააკეთოს, ჩემთვის გაუგებარია. დახმარების ნაცვლად ვიღაც-ვიღაცებმა ყველაფერი გააკეთეს და მისი დისკრედიტაცია მოახდინეს. ჩემი აზრით კობიაშვილი ამას არ იმსახურებდა.
განსაკუთრებით აღმაშფოთებელი იყო ერთი დელეგატის - გობეჯიშვილის დაკავება და ჩემი აზრით, ეს გამოსაძიებელია. სხვა თემაა იყო თუ არა ნარკოტიკების მომხმარებელი, მაგრამ ძალიან ძნელი დასაჯერებელია, რომ მისი დაკავება არჩევნების წინ შემთხვევითი დამთხვევა იყო. იცოდე რომ დასაკავებელია და არჩევნებს ელოდო, ეს პირველ რიგში ხელისუფლებას აზიანებს.
დღესაც ადამიანები ლაპარაკობენ იმაზე, არველაძე უკეთესია თუ კობიაშვილი. ეს კი არ არის მთავარი და მნიშვნელოვანი, მთავარია ის, რა ტენდენციები ვიხილეთ ამ ორი-სამი დღის განმავლობაში. ეს არის შემაშფოთებელი.
ისეთ უბედურ დღეშია ფეხბურთია, არ მგონია დიდი მნიშვნელობა ჰქონდეს ვინ გაიმარჯვებდა. თუმცა, ჩვენ ვნახეთ ის, რამაც გვიბიძგა, რომ ძალიან შემაშფოთებელი პროგნოზი გავაკეთოთ ხვალინდელ დღეზე.
იგივე "რუსთავი 2"-ის თემა - ეს ხელისუფლებისთვის ხაფანგია და ისევ და ისევ "ნაციონალურ მოძრაობას" აძლევს ხელს. ცივ გონებაზე რომ ვიმსჯელოთ, ციფრულ ტელევიზიაზე გადასვლის შემდეგ ის სიხშირე ვის რაში აინტერესებს?! აქედან გამომდინარე, თეორიულად რომ დავუშვათ და ქიბარ ხალვაშმა მოიგოს დავა, რა პოზიტიური შედეგი იქნება? არაფერი.
გარდა ამისა, ყველამ ვიცით, რომ როდესაც სააკაშვილმა ეს ტელევიზია კანონიერ მფლობელებს - აქიმიძეს და დვალს წაართვა, ის ხალვაშზე გააფორმა, თუმცა რეალურად მიშასი იყო. კი, ბატონო, შესაძლოა ხალვაშმა ფული დახარჯა, მაგრამ ის მაშინდელ ხელისუფლებასთან დაახლოებული პირი იყო და იმ ხელისუფლების სახელმწიფო დაკვეთებით, იმავე ყაზარმებზე ფულსაც შოულობდა.
რატომ უნდათ რომ ამნეზიაში გვამყოფონ?! შესაძლოა ხალვაში წინა ხელისიფლებისაგან ნამდვილად დაზარალებულია სხვა ბიზნესებთან დაკავშირებით, მაგრამ არა "რუსთავი 2"-ის პაკეტში. უსამართლობაა, რომ ქონების მომთხოვნი არა მართლა კანონიერი მფლობელები არიან, არამედ ის, რომელზეც მიშამ ფორმალურად გაიფორმა წართმეული ტელევიზია. შეიძლება სამართლიანობის ასეთმა მანკიერმა გაგებამ ქვეყანა ფონს გაიყვანოს? ეს ყველაფერი ყალბია.
ვიღაცებმა კობიაშვილის დისკრედიტაცია მოახდინესო, ამბობთ. ვიღაცებმა თუ კონკრეტულად ვიცე-პრემიერმა კალაძემ? ის იყო აქტიურად და გაუგებრად ჩაბმული ამ პროცესში და ღიადაც განაცხადა, მიუღებელია ქართული ფეხბურთის ბედს ნარკოტიკების მომხმარებლები წყვეტდნენო.
რაც ცხადია, იმაზე საუბარი არ მინდა. კალაძეზე რასაც ამბობთ, ამას ჩემი კომენტარი არ სჭირდება, ეს ისედაც ცხადია.
აქ პიროვნებების როლი მნიშვნელოვანი არ არის. თუ ეს ხარვეზი დაშვებულია, რა მნიშვნელობა აქვს ამას ვინ გამოიყენებს? ისევე როგორც ე.წ. ნარუშილვიკის თემა რომ ავიღოთ. მნიშვნელობა არ აქვს ვინ იყო იქ, რომელი მინისტრის მოადგილის ძმა თუ ვისი ნათესავი. ფაქტი ის არის, რომ როგორც კი ასეთი რაღაცის დაშვება ხდება, ეს სისტემური პრობლემის სახეს იღებს და ხვალ შესაძლოა მსგავს სხვა პრობლემაზე მოგვიწიოს ლაპარაკი. თუ ასეთი რამ მოსულა, ეს არის ცუდი, თორემ ამას კონკრეტულად ვინ გამოიყენებს, ეს მეორეხარისხოვანია.
"რუსთავი 2"-თან დაკავშირებით ამბობთ, რომ ეს პროცესი ხელისუფლებას არ აძლევს ხელს. მაშინ რა საჭირო იყო განცხადებები, რომ ეს ტელევიზია არაობიექტურია, ერთი პოლიტიკური ჯგუფის კუთვნილება და არ მოგვწონს? ან ამის შემდეგ რატომ უნდა დავიჯეროთ, რომ ამ პროცესებში ხელისუფლების ხელი არ ურევია?
ეს ძალიან პრობლემატურია და ამიტომ რჩება ასეთი აღქმა მიუხედავად იმისა, ხელისუფლება მონაწილეობს თუ არა "რუსთავი 2"-ის მიმართ მიმდინარე პროცესში. პოლიტიკაში მთავარი რეალობა კი არ არის - ის თუ რა ხდება შინაარსობრივად, არამედ საზოგადოების აღქმა. თუ ხელისუფლებაში ვიღაც ამ პროცესებს ხელს უწყობს, სრული იდიოტი უნდა იყოს იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ "რუსთავი 2"-ის საქმიდან საბოლოო ჯამში შედეგში ისევ ხელისუფლებაა პირველი დაზარალებული. თავის საწინააღმდეგ ადამიანი რატომ უნდა მოქმედებდეს?! ამიტომ ვამბობ, რომ მაზოხისტები არიან.
მიუხედავად იმისა, რომ ერთი და იმავე ინსტრუმენტების გამოყენება ხდება, სააკაშვილის ხელისუფლებასა და დღევანდელ ხელისუფლებას შორის განსხვავება ის არის, რომ სააკაშვილმა ზუსტად იცოდა ვინ იყო სამიზნე, იმ სამიზნეს ესროდა და იქიდან რაღაც შედეგს იღებდა. ამას მაქსიმალურად აგრესიული ფორმით აკეთებდა.
დღევანდელი ხელისუფლება ცდილობს იგივე ინსტრუმენტები გამოიყენოს, მაგრამ პირველ რიგში თვითონ ზარალდება. იქიდან გამომდინარე, რომ მას არ აქვს ზუსტი მიზანი, ამოცანა და არ იცის აქედან რა შედეგის მიღება უნდა. უბრალოდ ცდილობს იმავე იარაღით ითამაშოს. იარაღის სროლა უნდა იცოდე და ბუნებით დანაშაულის ჩამდენი უნდა იყო. თუ არ იცი, შეიძლება ფეხში გაირტყა ან შემთხვევით ახლობელს ესვრი. ეს არის ამ ხელისუფლების მინუსი. რომ არ ხარ ცუდი, რატომ გინდა რომ დაიბრალო?!
ხელისუფლებაში საკმაოდ ჭკვიანი ადამიანებიც არიან, მთლად ისე ცუდადაც არ არის საქმე. სხვა საკითხია გადაწყვეტილების მიღებასთან რამდენად ახლოს არიან ეს ადამიანები და რამდენად მონაწილეობენ გადაწყვეტილების პროცესში.
ამ ხელისუფლებაში ვინ არიან ჭკვიანი ადამიანები?
მაგალითად, დავით უსუფაშვილი. მას განათლებას ვერ დაუწუნებთ.
და უსუფაშვილის იმედად არის მთელი კოალიცია?
არა, ეს მაგალითისთვის მოგიყვანეთ, სხვებიც არიან, იგივე პრეზიდენტი. მაგრამ სხვა საკითხია რამდენად მონაწილეობენ ან აქვთ რესურსი გადაწყვეტილების მიღების პროცესეში მონაწილეობა მიიღონ. საბოლოო ჯამში იმ სურათს ვიღებთ, რასაც ვამბობ.
მარტო "ქართული ოცნება" არა, მეც ვმონაწილეობდი პროცესებში და რეჟიმს ვუთხარით უარი. დღეს ხელისუფლებას რეჟიმის შექმნის უნარი არ აქვს, მაგრამ ავტორიტარული ინსტრუმენტები არ ეთმობა. ხელისუფლების მთავარი დაპირება იყო ის, რომ ამ ავტორიტარულ ინსტრუმენტებზე უარს ვამბობო, მაგრამ ვერ დათმო.
მოსმენებისა და მოწმეთა დაკითხვის წესის გარდა ვერ დათმო საარჩევნო კოდექსიც. "ქართულ ოცნებაში" არიან ის ადამიანები, რომლებიც წლების განმავლობაში მაჟორიტარული სისტემის გაუქმებას პრინციპულად ითხოვდნენ, დღეს კი ამაზე უარი თქვეს. ძალიან მოსწონთ ის მანქანა, რომელიც სააკაშვილმა შექმნა, მაგრამ მისი მართვა არ იციან. თავად ახალი რამის შექმნის უნარი არ აქვთ, იგივე მატარებელი სურთ, მაგრამ მემანქანედ ვერ ივარგეს და მეისრეებიც არ უვარგათ. ამიტომაც ხან რელსებიდან გადავლენ, ხან რაღაცას შეასკდებან.
"რუსთავი 2"-ის შემთხვევაში როგორ გგონიათ, უნდათ კონტროლი და არ იციან როგორ?
კიდევ უფრო მძიმედ არის საქმე თუ ხელისუფლებას არ ესმის, რომ "რუსთავი 2"-ის საქმე პირველ რიგში მას დააზარალებს. ხელისუფლებაზე ასეთი დაბალი წარმოდგენის არ ვარ, რომ ეს შეიძლება არ ესმოდეს. მე უფრო სხვა რამეს ვუშვებ, შეიძლება ხელისუფლებას ვიღაც სთავაზობს, ცდილობს ასიამოვნოს მას.
იგივე გრიგოლიას "იმედიდან" გაშვება ავიღოთ - არ მგონია ეს ხელისუფლების დაკვეთა ყოფილიყო. ვიღაცამ ჩათვალა, რომ ამ ფორმით ხელისუფლებას ასიამოვნებდა. სინამდვილეში ეს აბსოლუტურად პროვაკაციულია და ხელისუფლების წინააღმდეგ არის მიმართული. თუ ხელისუფლების შიგნით ასეთი საბოტაჟი ხდება, ეს კიდევ უფრო დიდი უბედურება ყოფილა.
დეჟავიუ გვაქვს, მიშამაც ასე დაიწყო - პოლიტიკური თოქშოუების დახურვით. განცდაა, რომ სპირალის ახალ წრეზე წავედით. თუ პროგნოზს გავაკეთებთ ხვალ და ზეგ შეიძლება უარესი მივიღოთ.
თუმცა, უფრო ოპტიმისტი ვიქნები. ჩვენ ე.წ. კრიტიკული ზღვარი, რომლის მიღმა მიბრუნებაც შეუძლებელი იქნება, ჯერ არ გაგვივლია და აქედან გამომდინარე მგონია, არის შანსი ეს შეჩერდეს და რაღაცნაირად წინ წავიწიოთ.
თქვით, ვიღაც ცდილობს ხელისუფლებას ასიამოვნოსო. ხელისუფლებაში ვის გულისხმობთ, ივანიშვილს?
შეიძლება მაღალი ალბათობით რაღაცას ვფიქრობდე, მაგრამ პერსონიფიცირებისაგან თავს შევიკავებდი.
ამბობთ, რომ ამ ხელისუფლებაზე მთლად დაბალი წარმოდგენის არ ხართ, თუმცა სწორედ პოლიტიკოსები აკეთებდნენ განცხადებებს, რომ "რუსთავის 2" თუ გრიგოლიას გადაცემები არ მოსწონთ და ამ განცხადებების ფონზე ხდებოდა თავდასხმაც.
გეთანხმებით. "რუსთავი 2"-ს აქვს უფლება მიკერძოებული იყოს. მთავარია პლურალიზმი იყოს და მაყურებელი თავად გააკეთებს არჩევანს, ვის ჩათვალოს სანდოდ.
მიუხედავად იმისა, რომ ის პოლიტიკურად მიკერძოებულია, ის სასარგებლო საქმეს აკეთებს და მათ შორის ხელისუფლებისთვისაც. 5-დან მარტო ერთი ინფორმაცია რომ იყოს რეალურ პრობლემებზე, დანრჩენი კი კონტრ პროპაგანდა, ეს ხელისუფლების განუკითხაობის ტენდენციას აზღვევს. მაგალითად, მე არ მომწონს "რუსთავი 2", მაგრამ მას არსებობის უფლება აქვს და თუ ნორმალური საზოგადოების აშენება გვინდა, მისი არსებობის უფლება უნდა დავიცვა. თუმცა, საზოგადოება ვართ ყალბი. შაბათს ვიღაცეები კობიაშვილის გამარჯვებას ღიად ზეიმობდნენ. რაც ხდებოდა, ამის შემდეგ "ხომ მოვიგეთ" ძახილი უხერხულია.
ფედერაციის არჩევნების შემდეგ გაისმა საუბარი იმაზეც, რომ ხელისუფლება 2016 წლის არჩევნებსაც ასე ჩაატარებს, სუს-ის და ადმინისტრაციული რესურსის დახმარებით.
გეთანხმებით, ეს ძალიან პრობლემატური შეიძლება გახდეს. ვფიქრობ, რომ ნამდვილი კრიზისი პოსტსაარჩევნო პერიოდში გვექნება. დინამიკა ისეთია, რომ საზოგადოებაში ნიჰილიზმია და ის მთლიანად პოლიტიკურ ელიტას შორდება. ამიტომაც დაბალი აქტივობა იქნება და ამ პირობებში ხელისუფლების გამარჯვება დაბალი ლეგიტიმაციის მატარებელი იქნება.
დაბალი აქტივობისას კი ძალიან აშკარად გამოჩნდება ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენება. ამან შეიძლება პოსტსაარჩევნო პროცესების დეტონაცია მოახდინოს. ეს იქნება დღე, როდესაც მთელი ოპოზიცია გაერთიანდება, ჩვენ კი არ გვყავს ის ხელისუფლება, რომელიც ამ ტიპის კრიზისს გაუძლებს.
ამიტომაც, თუნდაც თვითგადარჩენის ინსტინქტმა უნდა უკარნახოს ხელისუფლებას, რომ სისტემურად რაღაც შეცვალოს. ზუსტად ეს მაგიჟებს - ამაზე ან არ ფიქრობენ, ან ვერ ფიქრობენ, ან რა ხდება ვერ გავიგე. სამწუხაროდ, პროცესებისაგან ჩამოშორებული ვარ, გვერდიდან ვუყურებ და ზოგჯერ იმდენად მარტივ რაღაცებს ვერ ხვდებიან, რომ წარმოუდგენელია.
იგივე უგულავას საქმე რომ ავიღოთ, დანაშაული იყო, მაგრამ პროცესი ისე წაიყვანეს, ტურავასთან თუ პროკურორებთან დაკავშირებული იწილო-ბიწილოებით, რომ ამ ყველაფერმა ხელისუფლება დააზიანა. შედეგად ვნახეთ იგივე ევროსაბჭოს რეზოლიცია, რომელიც სულაც არ არის მარტივი რაღაც.
წინასწარი პატიმრობის ბოროტად გამოყენების გამო კრიტიკული რეზოლუციის შეფასებები იყო ძალიან უცნაური. უმრავლესობის ლიდერმა ზვიად კვაჭანტირაძემ განაცხადა, მეცოდება ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეაო. რატომ ცდილობენ, რომ დასავლეთში მეგობრების ნაცვლად მტრები გაიჩინონ?
რატომ? ასეთი ბევრი "რატომ" არის დაგროვილი და ეს რიტორიკულ კითხვად გადაიქცა. ჩვენ შეიძლება ემოციები გვქონდეს და შეიძლება ხშირ შემთხვევაში მართლებიც ვიყოთ, მაგრამ რასაც ვფიქრობთ, იმის ყოველთვის საჯაროდ გამოთქმა, მით უმეტეს როდესაც ეს საერთაშორისო ორგანიზაციებს ეხება, არ შეიძლება.
ფრთხილები უნდა ვიყოთ, რადგან ბევრი რამ მათზეა დამოკიდებული. თუ ყველაფერზე, რაც არ მოგვწონს, ღიად ვილაპარაკებთ, ჩვენი საქმე ძალიან ცუდად იქნება.
მარტო რეზოლიცია არ არის, ეს ყველაფერი, საითკენაც ჩვენ მივდივართ თვითიზოლაციისკენ მიმართული გზაა. იზოლაცია მხოლოდ ავტორიტარული რეჟიმის პირობებშია შესაძლებელია, ამის გამკეთებელი კი ჩვენი ხელისუფლება ვერ იქნება. მას ამის რესურსი არ აქვს. ამიტომ საით მიდიან, რა უნდათ პოლიტიკაში, ან რისი მიღება უნდათ და რა ამოცანა აქვთ, გაუგებარია. მგონია, რომ ამოცანის პირობაც არ აქვთ ჩამოყალიბებული, არათუ მიზნისკენ მიმავალი სწორი ნაბიჯების დაგეგმვა.
ეს ყველაფერი მმართველობითი სისტემის ღრმა კრიზისზე მეტყველებს. არ შეიძლება ქვეყანაში უქმდებოდეს უშიშროების საბჭო და გლობალური პოლიტიკის საკითხებსა და საერთაშორისო რისკებზე მსჯელობდნენ რაღაც სამთავრობო სტრუქტურაში, რომლის უფროსია ჯანელიძე და მოადგილე ჭიკაიძე. რომელ გეოპოლიტიკასა და გეოსტრატეგიაზეა საუბარი, როცა ეს მიმართულება ამ ორს აბარია?!
წყარო: "რეზონანსი"