სასოფლო–სამეურნეო მიწის ნაკვეთებზე გაუქმებულ მორიტორიუმსა და მასთან დაკავშირებულ რეგულაციებზე სამართლის დოქტორი, ექსპერტი თამარ შოთაძე გვესაუბრება:
_ საკონსტიტუციო სასამართლომ მოხსნა მორატორიუმი უცხოელებზე მიწის მიყიდვის საკითხზე, როგორ აფასებთ ამ გადაწყვეტილებას?
_ 2012 წლის 26 ივნისს საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების თანახმად, მოიხსნა ყოველგვარი აკრძალვა, უცხოელისა და უცხოეთში რეგისტრირებული იურიდიული პირების სასარგებლოდ, სასოფლო–სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის შესყიდვის თაობაზე. რეზიდენტი პირების მსგავსად, მათ მიენიჭათ სასოფლო-სამეურნეო მიწებზე საკუთრების უფლება ყოველგვარი წინაპირობის გარეშე.
2013 წლის 28 ივნისის კანონმდებლობით გამოცხადდა მორიტორიუმი, რის მიხედვითაც, 2014 წლის 31 დეკემბრამდე, უცხოელს და საზღვარგარეთ რეგისტრირებულ იურიდიულ პირს შეუჩერდა სასოფლო –სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთზე საკუთრების უფლების მოპოვება.
აღნიშნულ კანონში, მოკლე ინტერვალით, ხშირი ცვლილებები კიდევ ერთხელ ადასტურებს რომ სახელმწიფო კვლავ ძიების პროცესშია და ერთიანი და სწორი პოლიტიკა ჯერ კიდევ არ აქვს აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით. 2014 წლის 20 თებერვალს, საინვესტიციო საქმიანობის ხელშეწყობის მიზნით, კვლავ განხორციელდა ცვლილება აღნიშნულ კანონში და მორიტორიუმის შეზღუდვა მოეხსნათ საქართველოში მოქმედ უცხოურ კომერციულ ბანკებს და იმ უცხოელ იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს, რომელთა საინვესტიციო პროექტი მოწონებულ იქნებოდა საქართველოს მთავრობის მიერ.
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლომ 2012 წელს, ახალი გადაწყვეტილებით, კვლავ დაადასტურა ნება, რომ არსებულ კონსტიტუციურ ნორმასთან წინააღმდეგობაშია მოქალაქეობრივი ცენზის მიხედვით საკუთრების უფლების წარმოშობის შეზღუდვების დაწესება. საკონტიტუციო სასამართლოს უცხოელების მიმართ შეზღუდვის გაუქმების ძირითად არგუმენტად მოჰყავს, ის რომ კონსტიტუციაში არსებული მეორე თავი, ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების სახელწოდებით, ვრცელდება ყველა ადამიანზე, მოქალაქეობრივი ცენზის მიუხედავად.
_ ქალბატონო თამარ, თუ საქართველოს გაღატაკებული მოსახლეობის მდგომარეობას გავითვალისწინებთ, ახლო მომავალში ქართული მიწების უდიდესი ნაწილი, გროშების ფასად, უცხოელების ხელში აღმოჩნდება...
_ მოსახლეობაში არსებული შიში, რომ უცხოელები მიწებს წაგვართმევენ, ცოტა გადაჭარბებულად მეჩვენება, თუმცა გარკვეული რეგულაციების დაწესება საჭიროდ მიმაჩნია. ევროპულ ქვეყნებში მოქმედი მიწაზე საკუთრების უფლების მოპოვების შეზღუდვების სპექტრი, ძირითადად, მესაკუთრეობის პრეტენდენტის მიმართ გარკვეულ მოთხოვნებს უკავშირდება, _ ქვეყანაში ბინადრობის, სამომავლო საქმიანობისა და მიწის დამუშავების ვალდებულების შესახებ. ჩვენ შეგვიძლია დავაწესოთ გარკვეული ტერიტორიული შეზღუდვები, რომ ფიზიკურ პირებს ავუკრძალოთ საზღვრისპირა რეგიონებში არსებულ ამ კატეგორიის მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების მოპოვების უფლება. ამ საკითხს კომპელქსური შესწავლა და ანალიზი სჭირდება, თითოეული რეგიონის პოლიტიკური და ეკონომიკური მნიშვნელობიდან გამომდინარე.
სამწუხაროდ, ქვეყანაში არ არსებობს მიწის ნორმატიული ფასი. რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, ის დადგენილია მხოლოდ თბილისის ადმინისტრაციულ საზღვრებში. მიწის პოლიტიკის განსაზღვრა საქართველოში 2013 წლის 31 დეკემბრამდე უნდა განხორციელებულიყო, თუმცა იმავე კანონში შესული ცვლიებებით აღნიშნული თარიღი 2014 წლის 30 ნოემბრამდე განისაზღვრა. სამწუხაროდ დღეს საკითხით დაინტერესებული საზოგადეობისთვის უცნობია ვინ მუშაობს აღნიშნულ საკითხზე, რა კომპეტენციის ადამიანები. ფაქტია პუბლიკაციებით ამ სფეროს ბევრი წარმომადეგენელი და საკითხში ჩახედული ადამიანები გამოთქვამენ გულისწყრომას, რომ მათი მოსაზრებები არ იქნა გათვალისწინებული ან საერთოდ არ იქნა მოსმენილი. ისღა დაგვრჩენია დაველოდოთ კანონით დადგენილი თარიღის დადგომას და ჩვენი შენიშვნები გამოვთქვათ ისევ ქვეყნის ინტერესებიდან გამომდინარე, აღნიშნულ დოკუმენტთან დაკავშირებით. მიწის ადმინისტრირების პოლიტიკის განმსაზღვრელი საბაზისო დოკუმენტი ძალიან მნიშვნელოვანია არა მარტო მიწაზე საკუთრების, არამედ შემდგომი ეკონომკური რეფორმების განხორციელების კუთხით.
დღეს საქართველოში მოქმედებს საქართველოს მთავრობის 2013 წლის 2 ოქტომბრის დადგენილება №253 -"საქართველოში მიწის მართვის განვითარების სამართლებრივი უზრუნველყოფის უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭოს შექმნისა და მისი დებულების დამტკიცების შესახებ"
კულუარული ინფორმაციით, საუბარია ერთიანი მიწის კოდექსის შემოღებაზე, რომელზედაც 90-იანი წლების დასაწყისში საქართველომ უარი თქვა. დღეს მოქმედი კანონმდებლობით სამოქალაქო კოდექსი ყველა კატეგორიის უძრავ ქონებაზე ადგენს საკუთრების უფლების მოპოვების ერთიან წესს, ხოლო რეგულირების სხვა საკითხები მოწესრიგებულია სპეციალური კანონმდებლობით. ვფიქრობ, საკითხი იმსახურებს განხილვას. ამ სფეროს მარეგულირებელი კანონმდებლობის შემუშავებას სპეციალური ცოდნა სჭირდება. ნებისმიერ სამთავრობო კომისიაზე მეტ შედეგს სპეციალისტებით დაკომპლექტებული კომისია მოიტანს. ევროპული გამოცდილება გვიჩვენებს რომ ასეთი შემადგნელობით არსებული კომისიების მუშაობა გაცილებით ნაყოფიერია.
სამწუხაროა ის ფაქტი, რომ ევროპული ქვეყნების წარმომადგენლები ლობირებენ ამ საკითხს ჩვენ ქვეყანაში, ხოლო საკანონმდებლო შესაძლებლობებით სარგებლობენ ირანელები და ინდოელები. საკითხის საკანონმდებლო და სახელმწიფო დონეზე მოწესრიგება ქვეყნისთვის ერთ-ერთ პრიორიტეტულ მიმართულებად უნდა განვიხილოთ, ვინაიდან ნებისმიერი ეკონომიკური და ბიზნესს რეფორმის საწყისი მიწაზე საკუთრების უფლებაა, რომელიც დღეს უმრავლეს შემთხვევებში კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას. შეუძლებელია ინვესტორმა რაიმე პროექტი დაგეგმოს როდესაც მან წინასწარ იცის რომ საინვესტიციო ობიექტზე საკუთრების უფლება შეზღუდული აქვს.
-როგორ ხდება მსგავსი საკითხების გადაწყვეტა ევროპულ ქვეყნებში?
_ ევროკავშირში შემავალ ქვეყნებში უცხოელთა მიერ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების მოპოვების საკითხი არაერთგვაროვანად არის მოწესრიგებული, ეს საკითხი ექცევა ვიწრო ნაციონალურ ჩარჩოებში და ვხვდებით ინდივიდუალურ მიდგომებს. არის ქვეყნები, რომლებიც ცალსახად კრძალავენ ამ კატეგორიის მიწის გასხვისებას უცხოელზე, თუნდაც ევროკავშირის წევრი ქვეყნის მოქალაქეზე (მაგალითად, ჩეხეთში) არიან ქვეყნები რომლებიც ადგენენ გარკვეულ წინაპირობებს (მაგალითად ირლანდიაში ქვეყანაში 7-წლიანი ცხოვრების ვადაა საჭირო, რათა მიწის შეძენის მსურველმა განცხადებით მიმართოს მიწის კომისიას). არის ქვეყნები, რომლებიც მართალია არ კრძალავენ, თუმცა უცხოელთა მიმარ საკუთრების უფლების მოპოვებამდე სახელმწიფოს მხრიდან დაწესებული ადმინისტრაციული და საგადასახდო ვალდებულებები ეკონომიკურად თითქმის შეუძლებელს ხდის და უცხოელს საკუთრების უფლების მოპოვების ინტერესს უკარგავს. ევროპულ ქვეყნებში აგრარული დანიშნულების მიწების ნასყიდობის ხელშეკრულების წილი, მიწის გარიგებებს შორის, საკმაოდ მცირეა, ვინაიდან ამ ქვეყნებში, მიწაზე საკუთრების უფლების წარმოშობასთან დაკავშირებული სირთულეების შედეგად, უფრო პოპულარობით სარგებლობს მიწის დროებითი სარგებლობის გადაცემის ტიპის კონტრაქტები.
ესაუბრა ნონა ქარქაშაძე